ΚΡΙΣΗ – ΚΡΙΤΙΚΗ

Σε αυτή μας τη συνάντηση θα ασχοληθούμε με το τις έννοιες της Κρίσης και της Κριτικής, που πολύ συχνά τις συγχέουμε και τις χρησιμοποιούμε, είτε από άγνοια, είτε σκόπιμα. Θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε και να εντοπίσουμε τις διαφορές αλλά και να αντιληφθούμε τις σοβαρές συνέπειες της κριτικής προς τους συνανθρώπους μας, τις οποίες δεν σκεπτόμαστε, γιατί έτσι έχουμε μάθει και γιατί θεωρούμε τον εαυτό μας υπεράνω ελαττωμάτων.

Αντί να στραφούμε πρώτα στον εαυτό μας, να κάνουμε την αυτοκριτική μας και να διορθώσουμε ελαττώματα και πλάνες, κάνουμε το αντίθετο.
Ας αναρωτηθούμε:
– Είμαστε αυστηροί κριτές των πράξεών μας;
– Έχουμε δικαίωμα να κρίνουμε τους συνανθρώπους μας από τις πράξεις τους ;
– Ασκούμε την κρίση μας σωστά και αμερόληπτα;
– Έχει ο άνθρωπος συνείδηση των πράξεων του ή όχι;

Στη συνέχεια, μπορείτε να παρακολουθήσετε την ομιλία.

Ακολουθεί το κείμενο της ομιλίας, για μια δεύτερη ματιά και περαιτέρω μελέτη!

Αγαπητές αδελφές & αγαπητοί αδελφοί, φίλες & φίλοι,

Κρίση είναι η ιδιότητα που διαθέτει ο άνθρωπος για να μπορεί να ταξινομεί τις παρατηρήσεις του, τις καταστάσεις και τα γεγονότα που γίνονται γύρω του και να διαχωρίζει μεταξύ τους τις έννοιες που αποκομίζει από αυτά τα φαινόμενα.

Είναι επίσης ένα στάδιο συνείδησης και μια διανοητική ικανότητα, η οποία επιτρέπει στη διάνοια του ανθρώπου να σταθμίζει δεδομένα, αφού προηγηθεί η πείρα, η οποία και αυτή είναι αποτέλεσμα εντυπώσεων και εικόνων μέσω των αισθήσεων και κατόπιν σύγκρισης, καταλήγει στη γνώση και τέλος στη συνείδηση.

Η Σύγκριση είναι το μέσον, ώστε η κρίση να έχει ό,τι της χρειάζεται για να εκφράζεται με λογική και όταν λέμε λογική, εννοούμε την ιδιότητα ή ικανότητα, η οποία συμφωνεί με την αλήθεια.

Στο επίπεδο που βρίσκεται ο άνθρωπος, η κρίση είναι η ανώτερη μορφή σκέψης, με την οποία προσπαθεί να αντιληφθεί και να γνωρίσει τον εαυτό του και τον κόσμο που είναι γύρω του. Η σκέψη δημιουργεί μια δυάδα, αυτή του ανθρώπου και του περιβάλλοντος, ώστε να γίνεται η διάκριση με την παραβολή. Ενώ στα ζώα δεν συμβαίνει αυτό διότι καθοδηγούνται από το ένστικτο.

Η κρίση μας, εξαρτάται από την ευαισθησία των αισθήσεών μας, από τα ενδιαφέροντά μας, από το νοητικό μας περιεχόμενο. Είναι μια πραγματικότητα ότι το πρώτο βήμα προς την Αλήθεια, είναι η θεμελιώδης κρίση η οποία παράγεται μέσα μας δια της εμπειρίας των ορατών εκδηλώσεων της δημιουργίας.

Ατυχώς η κρίση, δεν χρησιμοποιείται όπως θα έπρεπε, γι’ αυτό, ο άνθρωπος είναι ανίκανος να κάνει τις απαιτούμενες διακρίσεις κι αυτό οφείλεται στο ότι συνεχώς δέχεται κάθε είδους εξωτερικές πιέσεις, όπως θεωρίες, απόψεις, γνώμες, ήθη και επήρειες που έχουν θεσπιστεί από την κοινωνία, βιώματα που δεν έχει ξεπεράσει, καθώς και οι εθνικές, οι θρησκευτικές, οι φυλετικές ή οι επαγγελματικές συμβατικότητες, απονεκρώνουν τη σκέψη του, δεσμεύουν και διαστρεβλώνουν την κρίση του, η οποία πλέον εκδηλώνεται κάτω από αυτές τις πιέσεις, με αποτέλεσμα άλλοτε να κρίνει κάτω από φόβο, άλλοτε κάτω από σύγχυση.

Οφείλει λοιπόν με πολύ προσπάθεια και σοβαρότητα, να κάνει μια εκκαθάριση ώστε να απαλλάξει την ψυχή και το πνεύμα του από κάθε δοξασία, θεωρία, αντίληψη ή γνώμη που είναι ασυμβίβαστη με την κρίση και τη συνείδησή του.

Επίσης μελετώντας τη δημιουργία, οφείλει να κατανοήσει τους νόμους της και να συμπλεύσει μαζί τους, γιατί είναι η μόνη αλήθεια που θα τον βοηθήσει να διακρίνει καθαρά, να σκέπτεται και να δρα χωρίς συμβατικότητες, εξαναγκασμούς και προκαταλήψεις. Αυτό όμως πρέπει να γίνει μόνο από τον ίδιο.

Όταν ο άνθρωπος εκφράζει τις κρίσεις και τις γνώσεις του, ανάλογα με το τι εκφράζει και πώς, λέγεται Διάκριση, Διαπίστωση, Πληροφορία, Χαρακτηρισμός, Κατάκριση κ.λ.π.

–ΔΙΑΚΡΙΣΗ
Η διάκριση είναι ο βαθμός κρίσης που διαθέτουμε, αν δηλαδή ξεχωρίζουμε ή συγχέουμε ό,τι προσλαμβάνουμε. Είναι μία ιδιότητα που μας κάνει να γνωρίζουμε το καλό και το κακό και μας οδηγεί στη σωστή κρίση. Μπορούμε να εκπαιδευτούμε ώστε να αναπτύξουμε τη Διάκριση σε όλες μας τις αισθήσεις κι έτσι να διακρίνουμε την κάθε περίπτωση και να πράττουμε ανάλογα.

–ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ
Διαπίστωση είναι η προσπάθεια που καταβάλλουμε προκειμένου να εξακριβώσουμε την αρχική μας κρίση, με μια νέα κρίση.

–ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ
Είναι η απλή μετάδοση ενός θέματος, γεγονότος ή κατάστασης που γνωρίσαμε. Αν μαζί με την πληροφορία, προσπαθήσουμε να κάνουμε μια αξιολόγηση και κρίση των προθέσεων, κινήτρων, αιτίων κλπ., τότε προβαίνουμε σε χαρακτηρισμούς και σχόλια. Αν η πληροφορία συνοδευτεί με χαρακτηρισμούς και σχόλια, τότε αποτελεί την προσωπική άποψη εκείνου που διηγείται ή σχολιάζει το γεγονός.

Ατυχώς, σπάνια περιοριζόμαστε στην απλή πληροφορία και επεκτεινόμαστε στα σχόλια. Συμβαίνει όμως και κάτι χειρότερο. Τις περισσότερες φορές τα σχόλια είναι μεροληπτικά, παραπλανητικά και πικρόχολα, έτσι καταλήγουμε στην: ΚΑΚΟΛΟΓΙΑ – ΣΥΚΟΦΑΝΤΙΑ – ΔΙΑΒΟΛΗ

Όταν οι πληροφορίες μαζί με χαρακτηρισμούς και σχόλια, αφορούν στη ζωή και τις πράξεις των άλλων, γίνεται το γνωστό κουτσομπολιό, δηλαδή κακολογία, συκοφαντία και διαβολή, που καλύπτονται με το κάλυμμα της πληροφόρησης. Αποτελεί δε και πράξη δειλίας, διότι γίνεται κατά την απουσία του προσώπου για το οποίο μιλάμε.

Ενώ η κρίση είναι ιδιότητα και λειτουργία εσωτερική του ανθρώπου, η Κριτική είναι η εξωτερίκευση, η έκφραση στο περιβάλλον κρίσεων, οι οποίες υποτίθεται εμπεριέχουν τεκμηριωμένη κρίση – και όχι απλή άποψη – επισήμανση λαθών, αδυναμιών κ.λ.π. που έχουν να κάνουν με τους συνανθρώπους.

Η κριτική δεν είναι ούτε ιδιότητα, ούτε ικανότητα, ούτε στάδιο συνείδησης, είναι προσωπική απόφαση του καθενός να την ασκήσει στο περιβάλλον. Κάποιοι άνθρωποι διατείνονται και επιμένουν ότι εφόσον διαθέτουν την ιδιότητα της κρίσης, θα πρέπει και να την χρησιμοποιούν προς τα έξω με το να κρίνουν τους άλλους.

Όταν η ιδιότητα της κρίσης μετατρέπεται σε κριτική, καλοπροαίρετη ή κακοπροαίρετη, κινδυνεύει ν’ αποβεί σοβαρό ελάττωμα. Η μόνη κριτική που επιτρέπεται και επιβάλλεται , είναι η Αυτοκριτική και μάλιστα η αυστηρή.

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις, όπως του Καθηγητού, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να κρίνει τις εργασίες των μαθητών του, του Διευθυντού του κολεγίου, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να κρίνει τις εργασίες των μελών του κολεγίου, την απόδοση και τη συμπεριφορά τους, του Προϊσταμένου να κρίνει τους υφισταμένους του, αλλά σε καμία από αυτές τις περιπτώσεις δεν επιτρέπεται να κρίνει ο, τι αφορά την προσωπική τους ζωή.

Για τις περιπτώσεις αυτές χρειάζονται και κάποια άλλα κριτήρια, τα οποία βρίσκουμε στις συμβουλές της Σ.Μ.Δ. Μας λέει λοιπόν:

1. Μην κρίνετε ποτέ τους εν πνεύματι ανωτέρους σας, διότι η πεπλανημένη κρίση σας, θα σας οδηγήσει στην οδό της απωλείας.
Κρίνειν τον εν πνεύματι ανώτερόν σου, ισοδυναμεί με το να σβήσεις τη δάδα που φωτίζει το δρόμο σου εντός σπηλαίου πλήρους σκότους.
2. Η κρίση που εκφέρετε για τους ισοτίμους σας, πρέπει να είναι εμποτισμένη προπαντός από καλοσύνη.
3. Η κρίση που εκφέρετε για τους κατωτέρους σας, πρέπει να περιέχει την αυστηρότητα του Διδασκάλου, τη γενναιοφροσύνη του ανωτέρου και την καλοσύνη του ανθρώπου.

Πνευματικά ανώτερος είναι εκείνος που έχει οικουμενική συνείδηση και μια ανάλογη ψυχοπνευματική κατάσταση που του επιτρέπει να έχει τη θεία φώτιση όταν αναλαμβάνει ένα έργο για το καλό των συνανθρώπων του.

Ισότιμοι είναι εκείνοι που ακολουθούν την ίδια πορεία με μας, αγωνίζονται όπως κι εμείς και μπορεί να μας υποδείξουν κάτι που δεν αντιλαμβανόμαστε, όπως κι εμείς μπορούμε να κάνουμε το ίδιο.

Κατώτερος ή υποδεέστερος, είναι εκείνος που λόγω πνευματικής και ψυχικής αδυναμίας, έχει ανάγκη από βοήθεια.

Για να αποκτήσει ο άνθρωπος σωστή και αμερόληπτη κρίση θα πρέπει να να εντρυφήσει στους νόμους της δημιουργίας κι ένας από αυτούς είναι ο νόμος της Ιεραρχίας. Η ενασχόληση και η σωστή εφαρμογή του νόμου της Ιεραρχίας, προϋποθέτει την ανάδειξη του κάθε ανθρώπου στη θέση που του αναλογεί. Άρα το κριτήριο είναι η αξία.

Η ΑΞΙΑ είναι μέτρο παραβολής μεταξύ όμοιων ή αντίστοιχων πραγμάτων. Εφόσον τα άτομα είναι ανόμοια, δεν μπορούμε να τα αξιολογήσουμε με την μεταξύ τους παραβολή. Η αξία ενός ανθρώπου εξαρτάται από το βαθμό αξιοποίησης των φυσικών του αρετών. Προκύπτει από την παραβολή εκείνου που είναι και εκείνου που θα μπορούσε να είναι. Με άλλα λόγια, με την πραγματοποίηση μιας ελεύθερης και ισχυρής προσωπικότητας.

Μια τέτοια φυσική αξιολόγηση ξεπερνά τις δυνατότητες της ανθρώπινης κρίσης, είναι τελείως διαφορετική από τη συνηθισμένη κοινή κριτική και προσεγγίζει τα όρια της τελικής κρίσης, που κατά τα έργα του θα υποστεί κάθε άνθρωπος.

Στη διδασκαλία μας ο Μνήμων αναφέρει : «Να είσαι αυστηρός και σκληρός κριτής των ιδίων σου πράξεων».

Κριτής είναι αυτός που ασκεί τη διανοητική ικανότητα της κρίσης, ο οποίος οφείλει να είναι αποστασιοποιημένος από το αντικείμενο της κρίσης του, απαλλαγμένος από προσωπικές πεποιθήσεις και να στηρίζεται στην αλήθεια, το καλό και την ηθική.

Στην εσωτερική μας δυαδικότητα, ο κριτής είναι η φωνή της συνείδησής μας. Για ν’ ακούσουμε όμως αυτή τη φωνή και να εναρμονιστούμε με τις επιταγές της, θα πρέπει να έχουμε εδραιώσει σωστά τη σχέση δασκάλου-μαθητή.

Ας προσέξουμε όμως ότι αυτή η συμβουλή, δεν μας ζητά να κρίνουμε τον εαυτό μας ως άνθρωπο, αλλά να εντοπιστούμε στις πράξεις μας, κατά πόσο δηλ. συνάδουν με τους ηθικούς νόμους, το καλό και την αλήθεια.

Όταν είμαστε αυστηροί κριτές των πράξεών μας, τότε ασκώντας την αυτοκριτική, πετυχαίνουμε την αυτογνωσία, η οποία δεν αποσκοπεί μόνο στη γνώση των ελαττωμάτων μας, αλλά θα μας βοηθήσει να ανακαλύψουμε κάποιες αρετές που δεν ξέραμε ότι τις έχουμε.

Το ερώτημα είναι «Έχουμε το δικαίωμα να κρίνουμε τις πράξεις των συνανθρώπων μας»;

Σ’ αυτή τη περίπτωση η απάντηση είναι, ότι οφείλουμε να διαχωρίζουμε τον άνθρωπο από την πράξη του και να διακρίνουμε τη διαφορά μεταξύ του να κρίνουμε τις πράξεις του συνανθρώπου και του να κρίνουμε τον συνάνθρωπο εξ αιτίας κάποιας πράξης του.

Θα κλείσουμε το θέμα μας με ένα απόσπασμα από το κείμενο, “Περί ανθρώπου”.

Ας κρίνουμε τους ανθρώπους όπως ο Χριστός έκρινε την αμαρτωλή.
Επειδή η κρίση μας είναι συχνά λανθασμένη,
μόνο με τη συγνώμη θα μπορέσουμε να μετριάσουμε τη σκληρότητα της κακής μας κρίσης.